Παρουσίαση λευκώματος “Αλώνια της Άνδρου” του Γιώργου Σαλταφέρου στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη

Φωτογραφίες: Μαρία Λαμπριάδου

Το λεύκωμα “Αλώνια της Άνδρου” παρουσιάστηκε το πρωί του Σαββάτου 5 Οκτωβρίου 2024, με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου, στην οικία Μ.Ε. Κυδωνιέως της Καϊρείου βιβλιοθήκης στην Άνδρο. Πρόκειται για ένα καλαίσθητο λεύκωμα με έργα του καλλιτέχνη.
Τα κείμενα που συνοδεύουν την έκδοση με επεξηγηματικό και λιτό τρόπο δίνουν πλήθος πληροφοριών γύρω από τη χρήση των αλωνιών. Η έκδοση συμπληρώνει ένα μεγάλο τμήμα της καθημερινής Ανδριώτικης ζωής και αποδεικνύει με απλό τρόπο πως αυτό που για μας σήμερα είναι απλό, (π.χ. μια επίσκεψη στο φούρνο) πριν χρόνια ήταν ένας τεράστιος μόχθος.

Γράφει ο Γιώργος Σαλταφέρος στον πρόλογο της έκδοσης: ”
Στη συγκεκριμένη σειρά έργων το κεντρικό θέμα είναι ο κύκλος και η έλλειψη όπως συχνά συναντιούνται στο τοπίο. Ως σχήμα το αλώνι δεσπόζει στο αγροτικό τοπίο, άλλες φορές μεμονωμένο κι άλλες συνδυασμένο με άλλα σχήματα-κτίσματα άμεσα συνδεδεμένα με την αγροτική κουλτούρα του νησιού που τείνει να εκλείψει. Το αλώνι το πρόλαβα σε λειτουργία, όχι όμως πια συνδεδεμένο με την παραγωγή του ψωμιού αλλά με την κτηνοτροφία και την καλλιέργεια. Πέρα όμως από τη μη χρηστική αξία του αλωνιού, όλη η μαγεία που εμπεριέχεται στη σημειολογική του αξία παραμένει μαζί με τη μνημειώδη αρχιτεκτονική του εικόνα.
…
Δε νοσταλγώ την εφιαλτική ζέστη και την ανυπόφορη φαγούρα από τη σκόνη του άχυρου, ούτε τη ζαλάδα του να κινείσαι και βάλα σε κάποιο γαϊδούρι κυκλικά μια ολόκληρη μέρα αλωνίσματος. Νοσταλγώ όμως τον πλούτο αυτών των βιωμάτων και συνεχίζω να νιώθω σεβασμό και θαυμασμό προς όλους αυτούς τους ασυνειδητοποίητους καλ λιτέχνες που στον αγώνα της επιβίωσης τους μας κληροδότησαν έναν ζηλευτό αγροτικό πολιτισμό σπάνιας αισθητικής αξίας. Ευτυχώς, όσο κάτι παραμένει ζωντανό στη μνήμη μας, συνεχίζει να υπάρχει”

Οι ομιλητές: Λήδα Καζαντζάκη, Ιστορικός τέχνης και Δημήτρης Σταυριανός, αρχαιολόγος, φιλόλογος και ο Γιώργος Σαλταφέρος.

Ανθρώπινες εγγραφές στο κυκλαδίτικο τοπίο

Ο Γιώργος Σαλταφέρος αποτυπώνει τις ανθρώπινες εγγραφές στο άνυδρο κυκλαδίτικο τοπίο, τις απλές λίθινες κατασκευές που θυμίζουν τις καθημερινές δράσεις της αγροτικής ζωής.

Η ξερολιθιά χαράσσεται από ευθύγραμμα τμήματα. Καθώς είναι εμφανή τα δομικά της στοιχεία, ο θεατής φαντάζεται τη διαδικασία κατασκευής της: τη βλέπει να επεκτείνεται, να προσαρμόζεται και να αγκαλιάζει το πε ριβάλλον. Συγκρατεί το χώμα και το βρόχινο νερό για καλλιέργεια, δημιουργεί συστήματα άρδευσης με την κλίση της. Η απουσία κονιάματος επιτρέπει την διέλευση του αέρα και των ηλιακών ακτίνων, δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες διατήρησης της σοδειάς. Φυτά και μικροοργανισμοί διαβιούν μέσα στα κενά και σχισμές των λίθων και αποτελούν μέρος του αγροτικού βιότοπου.

Το αλώνι ορίζεται από το κυκλικό λίθινο περίγραμμα. Ο/Η επισκέπτης φαντάζεται την περιστροφική κίνηση του ζώου που σέρνει τον βολόσυρο, τον διαχωρισμό των κόκκων από τα στάχυα, τα αλωνισμένα άχυρα που τινάζονται ψηλά με φτυάρια, τον αέρα που ξεχωρίζει τον καρπό από τα άχυρα. Ο καρπός μεταφέρεται στον επίσης κυκλικό μύλο, που πάλι με τη βοήθεια του αέρα αλέθει τον καρπό.

Το βράδυ, η πέτρα εκλύει τη θερμότητα που έχει αποθηκεύσει κατά τη διάρκεια της μέρας, δημιουργώντας συνθήκες προστασίας και κατοίκησης. Διαμορφώνει όρια, πρόχειρες κατασκευές και καταφύγια. Λειτουργικοί λόγοι οδήγησαν στην τυποποιημένη ορθογωνική κάτοψη των αγροτικών κατοικιών, που όμως σαν κλιμακωτοί όγκοι ακολουθούν την κλίση του τοπίου και εντάσσονται σε αυτό.

Το έργο του Σαλταφέρου δεν λειτουργεί σαν στιγμιότυπο. Παρατηρώντας κάθε πινελιά του, ο θεατής νιώθει τον ήλιο, τον αέρα και την σταδιακή λάξευση του τοπίου. Σκέφτεται τους ανθρώπους και τις ενέργειες που αφήνουν το αποτύπωμά τους. Συμμετέχει νοερά και συνδιαμορφώνει την εικόνα, παρατηρώντας κάτι διαφορετικό σε κάθε συνάντηση με το έργο.
Όλγα Βενετσιάνου, Δρ. Αρχιτέκτων

Γιώργος Σαλταφέρος «Αλώνια της Άνδρου»
Κείμενα:
Katharina Botikofer, Artist, Curator, University of Bern Professor
Ίρις Κρητικού, Ιστορικός τέχνης
Λήδα Καζαντζάκη, Ιστορικός τέχνης
Όλγα Βενετσιάνου, Δρ. Αρχιτέκτων
Peter Rechsteiner, Δικηγόρος

Έκδοση: Καΐρειος Βιβλιοθήκη Άνδρου Δημιουργικό: Νίκος Λεοντόπουλος
Αθήνα, 2024. σελ. 104 συν εξώφυλλο. Διάσταση: 23×30 εκ.

© 2024, Καΐρειος Βιβλιοθήκη Άνδρου
Τηλ.: 22820 22262 – Fax. 22820 24504 e-mail: kaireios@otenet.gr
Εκτύπωση: Αθ. Δούνιας

Το λεύκωμα πωλείται στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη.
Τα έσοδα από τις πωλήσεις θα διατεθούν για την ενίσχυση της βιβλιοθήκης.